Vlada Republike Srpske predložiće uvođenje progresivnih poreskih stopa na nepokretnosti tako da veći porez plaćaju oni koji imaju više nekretnina.
Ovo će biti definisano donošenjem zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nepokretnosti, a Vlada Republike Srpske je ovu aktivnost najavila u Programu ekonomskih reformi koji je prošle sedmice usvojen na sjednici Narodne skupštine Republike Srpske.
Poreska uprava Republike Srpske je prošle godine naplatila oko 1,4 milijardi EURjavnih prihoda. U plaćanju poreza najbogatiji učestvuju minimalno, a državni aparat se uglavnom finansira zahvaljujući zaposlenim radnicima. Drugim riječima, po osnovu poreza na dobit i poreza na nepokretnosti prošle godine je uplaćeno oko 140 miliona EUR što je oko 9,8 odsto od ukupnih javnih prihoda. U Republici Srpskoj potrebna je reforma sistema oporezivanja nepokretnosti.
– U Republici Srpskoj, model oporezivanja nepokretnosti prema njihovoj tržišnoj vrijednosti na snazi je već deset godina, a Zakon o porezu na nepokretnosti u neizmjenjenom obliku na snazi je već šest godina. U tom periodu primjene pokazalo se da je suštinski ovakav model oporezivanja nepokretnosti veoma dobar i da bi bio potpuno uspješan potrebno je uraditi određena prilagođavanja, posebno u smislu uključenosti jedinica lokalne samouprave u, prije svega, upotpunjavanje Fiskalnog registra nepokretnosti i utvrđivanje početnih vrijednosti nepokretnosti. Takođe, potrebno je analizirati i napraviti određena prilagođavanja u odnosu na visinu poreskih stopa onih poreskih obveznika koji imaju više nepokretnosti od onih koji imaju samo jednu nepokretnost namijenjenu za stanovanje – navela je Vlada RS.
Predviđeno je da zakonske izmjene budu pripremljene 2023. godine, a primjena novog načina obračuna poreza je planirana od 2024. godine.
U Republici Srpskoj se plaća porez na nepokretnosti, tako da je prvih 50 kvadrata neoporezivo. Poresku stopu određuju lokalne zajednice, jer je prihod njihov, ali stope su iste bez obzira koliko neko ima nekretnina. Tržišnu vrijednost nekretnina utvrđuje Poreska uprava Republike Srpske.
U Fiskalni registar nepokretnosti, koji vodi Poreska uprava RS, ukupno 524.000 obveznika prijavilo je 2.507.875 nepokretnosti, od čega je 457.575 stambenih objekata (kuće i stanovi). – Ukupna procijenjena tržišna vrijednost nepokretnosti upisanih u Fiskalni registar nepokretnosti iznosi nešto više od 53,8 mlijardi KM – kažu u Poreskoj upravi RS.
Osim toga, ukupno 158.077 obveznika ostvarilo je pravo na oslobađanje od plaćanja poreza na nepokretnosti.
Iz Poreske uprave nismo dobili odgovor na pitanje koliko je, po procjenama, nepokretnosti upisano u Registar jer su prijave dobrovoljne.
Vjerovatno je najrelevatniji podatak o broju nekretnina onaj iz rezultata Popisa iz 2013. godine po kojem u Republici Srpskoj ima 584.261 stanova. Devet godina poslije ih ima više, pogotovo u Banjaluci zbog ekspanzije stanogradnje.
Prihod koji je prošle godine ostvaren od ove vrste poreza u cijeloj Republici Srpskoj iznosi 26,7 miliona KM, dok je u devet mjeseci ove godine naplaćeno 21,6 miliona maraka. Ovi prihodi su u potpunosti prihodi lokalnih zajednica.
U Banjaluci, u najvećem gradu Republike Srpske, kako su nam rekli u nadležnom Odjeljenju, se procjenjuje da ima čak 25-30 odsto neprijavljenih nepokretnosti. – To ne znači da je, automatski, toliko manji prihod po tom osnovu, s obzirom da postoje značajna poreska oslobađanja, ali je činjenica da ovako visok procent neprijavljenih nepokretnosti znači da se svi ne nalaze u ravnopravnom položaju. Treba imati u vidu da je zakonska obaveza svakog vlasnika nepokretnosti da se sam prijavi u Fiskalni registar nepokretnosti, popunjavajući prijavu sa svim podacima o konkretnoj nepokretnosti – napominju u Gradskoj upravi Banjaluka.
Prihodi od ovog poreza u gradskoj kasi u devet mjeseci ove godine iznose oko 4,4 miliona KM, a u istom periodu prošle godine su bili 4,8 miliona KM.
Gradski prihodi od ovog poreza je, inače, u padu jer je Skupština grada prošle godine odlučila da prepolovi opštu poresku stopu sa 0,20 na 0,10 odsto, dok je isto prepolovljena stopa na one nepokretnosti u kojima se obavlja proizvodna djelatnost sa 0,10 na 0,05 odsto. Tako su gradski prihodi od ovog poreza u 2018. bili oko 9,5 miliona KM, a prošle godine manji za oko tri miliona KM.
Gradska uprava je nekoliko godina unazad uočila da poreski obveznici (preduzeća, druga pravna lica i građani) ne prijavljuju nepokretnosti u svom vlasništvu, u Fiskalni registar nepokretnosti, ili ih prijavljuju sa netačnim podacima (manja površina, druga namjena, itd). – To ima za posljedicu da je obračunati i naplaćeni porez na nepokretnosti manji od onog koliko bi trebao da bude da su svi obveznici uredno prijavili svoje nepokretnosti. Radi se o značajnom prihodu budžeta Grada, koji učestvuje sa oko pet odsto u ukupnim prihodima. Iako je ovaj porez nominalno povećan za 2,5 puta, posmatrano u odnosu na 2012. godinu, evidentno je da smanjenje stope, kroz skupštinske odluke, kao i prisutno izbjegavanje prijavljivanja nepokretnosti, negativno utiče na visinu naplate. Ovi prihodi služe za finansiranje izgradnje i održavanja, prije svega, komunalne, ali i druge infrastrukture na teritoriji Grada, što utiče na kvalitet života i nivo usluga koji se pruža građanima – navode u Gradskoj upravi.
Ljubiša Ćosić, predsjedavajući Saveza opština i gradova RS i načelnik Istočnog Novog Sarajeva, za Srpskainfo ističe da od početka analize efekata primjene Zakona o porezu na nepokretnosti zagovara progresivno oporezivanje jer nije uredu da imamo linearnu naplatu poreza na nepokretnosti. – Osim toga, smatram da je potrebno i uvesti nekoliko poreskih stopa u jednoj lokalnoj zajednici koja je sada jedinstvena. Oni koji žive u najurbanijem dijelu i kojima su dostupne sve moguće infrastrukturne pretpostavke, treba da plaćaju veću stopu poreza na nepokretnosti – kaže Ćosić.
Napominje da se Zakon o porezu na nepokretnosti već dugo primjenjuje, te da je došlo vrijeme za izmjene. – Savez opština i gradova će apsolutno podržati progresivno oporezivanje. Recimo, u Kotoru, u Crnoj Gori, prihodi od poreza na nepokretnosti čine 60-70 odsto ukupnih prihoda. Tako bi moglo biti i u opštini Pale zbog Jahorine na kojoj će se naplaćivati veliki iznos po osnovu tog poreza – ilustruje Ćosić.
On dodaje da opština Istočno Novo Sarajevo ima opštu poresku stopu od 0,12 odsto, a Istočna Ilidža od 0,20 odsto.
U Vladi RS, koja će da predloži drugačiji način oporezivanja nepokretnosti, poručuju da je prevashodni uticaj izmjenjenog Zakona o porezu na nepokretnosti upotpunjavanje Fiskalnog registra nepokretnosti i povećanje prihoda po osnovu poreza ne nepokretnosti.
